Nieuws

De verborgen kettingreactie achter overgewicht!

Afvallen met leefstijl - 25 van 32

In onze moderne leefomgeving is chronische stress geen uitzondering meer. Werkdruk, financiële zorgen, sociale media en een overvloed aan prikkels zetten ons lichaam vrijwel continu in een staat van verhoogde paraatheid. Wat veel mensen niet weten: deze stressreactie zet een diepgaand biologisch proces in gang, met ontstekingen en verstoringen in de vetstofwisseling als gevolg. Dit proces speelt een cruciale rol in het ontstaan en in stand houden van overgewicht en obesitas.

Hoe stress het lichaam in de war brengt

Bij aanhoudende stress activeert het lichaam het sympathisch zenuwstelsel. Dit gaat gepaard met de afgifte van stresshormonen zoals cortisol. Cortisol verhoogt de bloedsuikerspiegel en remt processen die op dat moment minder acuut zijn, zoals spijsvertering en celherstel. Maar wanneer stress chronisch wordt, raakt dit systeem ontregeld. Chronisch verhoogde cortisolwaarden leidt tot verhoogde eetlust, vooral naar vet- en suikerrijk voedsel, verhoogde vetopslag, met name visceraal vet (rond de organen), afname van insulinegevoeligheid, verstoring van de lipolyse (vetverbranding) en bevordering van lipogenese (vetopslag) en bevordert de ontwikkeling van laaggradige ontsteking. Hoe dat proces verloopt: de chronische verhoogde cortisol waarden leiden tot ontregeling van het immuunsysteem: ontstekingsremming werkt minder goed, terwijl ontstekingsbevorderende stoffen toenemen. Ook raakt de darmbarrière verstoord, wat leidt tot extra immuun activatie. Het resultaat is een laaggradige, systemische ontsteking die bijdraagt aan stofwisselingsproblemen en gewichtstoename.

Ontstekingen als stille saboteurs

Chronische stress draagt dus bij aan een systemische, laaggradige ontsteking, ook wel metaflammatie genoemd. Deze ontstekingsreactie verhoogt cytokines zoals TNF-α, IL-6 en CRP, verstoort het functioneren van adipocyten (vetcellen), vermindert de mitochondriale activiteit (de energiecentrales van onze cellen) in spiercellen, wat vetverbranding belemmert en verstoort de communicatie tussen vetweefsel en hersenen, wat de energiehuishouding uit balans brengt. Deze ontstekingen zorgen ervoor dat het lichaam minder efficiënt vet verbrandt, meer vet opslaat en gevoeliger wordt voor metabole aandoeningen zoals insulineresistentie, type 2 diabetes en NAFLD (niet-alcoholische leververvetting).

De vicieuze cirkel: van stress naar vetopslag

Cortisol, ontstekingen en verstoorde vetstofwisseling versterken elkaar in een vicieuze cirkel:

1. Stress verhoogt cortisol.
2. Cortisol bevordert ontstekingsreacties.
3. Ontstekingen verstoren de vetverbranding.
4. Gewichtstoename leidt tot meer ontsteking (o.a. via adipokines).
5. Meer ontsteking vergroot stressgevoeligheid.

Preventieve tips: hoe doorbreek je dit patroon?

Gelukkig is deze vicieuze cirkel omkeerbaar. Hier zijn enkele wetenschappelijk onderbouwde preventieve acties die je meteen kan integreren in je leefstijl. Je kent ze wellicht al, maar toch is het goed om er weer even bij stil te staan, wat je nog preventief kunt aanpassen. Elke kleine gezonde verandering heeft impact.

1. Anti-inflammatoire voeding
Kies voor voeding rijk aan omega-3 vetzuren (zoals vette vis, lijnzaad), antioxidanten (zoals bessen en groenten) en vermijd bewerkte suikers en transvetten.

2. Dagelijkse beweging
Hij blijft terugkomen, maar dat komt omdat dagelijkse lichaamsbeweging zo belangrijk is. Beweging verlaagt namelijk ontstekingsmarkers, verbetert insulinegevoeligheid en stimuleert vetverbranding. Kies vooral voor wandelen en fietsen (elk dagdeel), krachttraining of conditionele training (wekelijks).

3. Stressregulatie via ademhaling of meditatie
Het kan niet voldoende benadrukt worden, het temmen van onze ‘monkey mind’ is een van de krachtigste en gratis preventieve maatregelen die wij mensen in onze leefstijl kunnen integreren. Ademhalingstechnieken (zoals 4-6 ademhaling) en mindfulness verlagen cortisol en ontstekingswaarden meteen.

4. Goede slaap
Slaaptekort verhoogt ontstekingsmarkers, cortisol én eetlust. Streef naar 7–9 uur kwalitatieve slaap per nacht.

5. Sociale verbinding
Sociale steun verlaagt stress, dempt ontstekingsreacties en heeft een positief effect op de leefstijl.

De kracht van leefstijl ligt in jouw dagelijkse keuzes. Ook al voelt het soms alsof stress en gewichtstoename je overkomen, je hebt wél degelijk invloed. Door stap voor stap gezonde gewoontes in te bouwen, kun je het ontstekingsproces omkeren, je vetverbranding activeren en je veerkracht herstellen. Begin vandaag, klein en bewust. Want elke ademhaling, elke wandeling, elke gezonde maaltijd is niet alleen een daad van zelfzorg, maar ook een investering in je toekomst. Geef je lichaam de rust, beweging en voeding die het verdient,  het zal je dankbaar zijn.

Bronnen

• Kiecolt-Glaser, J. K., McGuire, L., Robles, T. F., & Glaser, R. (2002). Emotions, morbidity, and mortality: New perspectives from psychoneuroimmunology. Annual Review of Psychology, 53(1), 83–107. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11752480/
• Chrousos, G. P. (2009). Stress and disorders of the stress system. Nature Reviews Endocrinology, 5(7), 374–381. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19488073/ 
• Hotamisligil, G. S. (2006). Inflammation and metabolic disorders. Nature, 444(7121), 860–867. https://www.nature.com/articles/nature05485
• Monteiro, R., & Azevedo, I. (2010). Chronic inflammation in obesity and the metabolic syndrome. Mediators of Inflammation, 2010, 289645. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20706689/
• Slavich, G. M., & Irwin, M. R. (2014). From stress to inflammation and major depressive disorder: A social signal transduction theory of depression. Psychological Bulletin, 140(3), 774–815. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4006295/

Word een echte overgewicht preventie expert!

Afvallen met Leefstijl bevat 32 thema’s, waarvan er vanaf 15 februari 2025, elke week een gepubliceerd wordt op de Facebook pagina van Leefstijlclub Healthy Lifestyle, Healthy Ageing. Wil je de 32 factsheets wekelijks in je mailbox ontvangen, mail dan naar info@leefstijlclub.nl.

Wil je deelnemen aan het 48 weken online Leefstijl Totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl (inclusief Fit SWITCH, Food SWITCH, Reset SWITCH en Mind SWITCH 12 weken programma’s,  werkboeken en e-boeken), dan kan je nu profiteren van een leuke Overgewicht preventie project korting, door de code PK2025 te gebruiken. PK staat voor Preventie Kracht, want dat is wat je opbouwt als je met deze thema’s aan de slag gaat.

Om in te schrijven voor het Leefstijl totaal programma inclusief Afvallen met Leefstijl, klik hier. Vergeet de kortingscode ‘PK2025’ niet te gebruiken.

Wil je eerst een van de thema programma’s van 12 weken doorlopen, ook daarop kan je nu profiteren van een leuke korting (gebruik hiervoor ook de kortingscode PK2025):

• Voor het Fit SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Food SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Reset SWITCH 12 weken programma, klik hier
• Voor het Mind SWITCH 12 weken programma, klik hier

Wil je je nog verder verdiepen in leefstijl als medicijn en preventie, voor jezelf of als professional, overweeg dan eens de online Voedingscoach, Beweegcoach of Stress-Preventie-Herstel practitioner of de volledige NL Actief Leefstijlcoach niveau 4 opleiding.

Meer informatie over het Life Management project, waar het Overgewicht Preventie project het eerste doelgroep sub project van is, vind je hier.