Nieuws

En behandeling van chronische aandoeningen!

Chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, obesitas en bepaalde vormen van kanker, vormen de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd. In 2016 veroorzaakten niet-overdraagbare aandoeningen naar schatting 39 miljoen sterfgevallen, oftewel ongeveer 72 % van alle sterfgevallen. Deze epidemie neemt toe, ook bij jongeren, en legt een zware druk op zorgstelsels, arbeidsproductiviteit en onderwijs.

Preventie van chronische ziekten

Meerdere reviews tonen aan dat regelmatige lichamelijke activiteit en gestructureerde fitnessoefening de kans op het ontwikkelen van chronische ziekten sterk verminderen. De voordelen tonen een duidelijke relatie: zelfs relatief kleine hoeveelheden fitnessactiviteit leveren aanzienlijke gezondheidswinst. Internationale richtlijnen adviseren 150 tot 300 minuten matige intensiteit of 75 minuten hoge intensiteit per week in combinatie met twee keer per week alle grote spiergroepen trainen.

Concreet leidt dit tot verlaging van het risico op cardiovasculaire ziekten en vroegtijdig overlijden, betere bloeddruk, cholesterol en insulinegevoeligheid en verminderde kans op type 2‑diabetes en metabool syndroom.

Therapie bij bestaande aandoeningen

Fitness werkt ook als ‘medicijn’. Mensen met hart- en vaatziekten, diabetes, kanker, overgewicht, artrose, astma of chronische rugklachten ervaren verbeterde kwaliteit van leven, minder symptomen en een lager heropnametempo. Bijvoorbeeld: gestructureerde fitnessprogramma’s verhogen de overlevingskans van darmkankerpatiënten aanzienlijk, vergelijkbaar met sommige farmacologische behandelingen.

Mechanismen achter de effecten

De fysiologische voordelen van fitness zijn divers:

• Verbetering van cardiovasculaire en pulmonale functies;
• Positieve aanpassingen in metabolisme (insuline, lipiden);
• Ontstekingsremming en versterking van immuunfunctie;
• Toename van botdichtheid, spierkracht en spiermassa;
• Stimulerende effecten op hersenen en het cognitieve functioneren, waaronder verhoogde BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor) en neuroplasticiteit.

Fitness verbetert ook de stemming, vermindert angst en depressie en bevordert beter geheugen en cognitieve flexibiliteit. Zowel acute als langdurige inspanning levert directe psychische voordelen op.

Praktische aanpak

Hoewel richtlijnen 150 tot 300 minuten per week bewegen adviseren, tonen gegevens aan dat al 11 minuten matige inspanning per dag (~75 min/week) significant het risico op hart- en vaatziekten, kanker en vroegtijdig overlijden vermindert. Zelfs korte, intensieve bewegingen gedurende de dag, zoals traplopen of snelle wandelingen, kunnen fysieke voordelen bieden.

Een effectief bewegingsplan bestaat uit:

1. Aerobe oefeningen (wandelen, fietsen, cardio fitness, een groepsles op muziek, zwemmen);
2. Krachtoefeningen (bodyweight, weerstandsbanden, fitnesscircuit of losse oefeningen);
3. Flexibiliteit en balans, vooral voor 50- en 60 plussers en ouderen van groot belang.

Individuele medische risico’s, huidige conditie en persoonlijke voorkeuren dienen meegewogen te worden en overleg met een zorgverlener of coach is raadzaam.

Fitness als krachtig wapen!

Fitness is een van de krachtigste wapens tegen chronische ziektes: lager risico, ondersteunt herstel en verbetert zowel fysieke als mentale gezondheid. De voordelen zijn wetenschappelijk goed onderbouwd, treden zelfs bij kleine inspanningen op en zijn onafhankelijk van leeftijd of achtergrond. Het is zodoende niet enkel cruciaal ter preventie van ziekten en een aanvulling op de behandeling, maar vaak een essentieel onderdeel van behandeling. Daarom verdient beweging prioriteit, in beleid, educatie, begeleiding en persoonlijke leefstijl.

Meer leren?

Wil je meer leren over de kracht van preventie? Kijk dan eens naar de 12 weken SWITCH programma’s van Leefstijlclub. Wil je meer over fitness leren? Dan is de online cursus De essentie van fitness misschien een goede start. Behandel, begeleid of train je al regelmatig mensen en wil je meer weten over begeleiding en/of coaching op gebied van actiever leven, in deze online Beweegcoach opleiding leer je niet alleen over de beweegrichtlijnen, maar ook over hoe je mensen kan coachen naar een actievere leefstijl. Is Fitnesstrainer worden of Personal Trainer worden je doel, kijk dan hier eens naar de opleidingen van EFAA.   

Bronnenlijst

Anderson, E., & Durstine, J. L. (2019). Physical activity, exercise, and chronic diseases: A brief review. Sports Medicine and Health Science, 1(1), 3–10. https://doi.org/10.1016/j.smhs.2019.08.006 researchgate.net+5journal.hep.com.cn+5scirp.org+5

CDC. (2024, October 29). Benefits of Physical Activity. https://www.cdc.gov/physical-activity-basics/benefits/index.html en.wikipedia.org+2cdc.gov+2en.wikipedia.org+2

Mayo Clinic. (z.j.). Exercise and chronic disease: Get the facts. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/fitness/in-depth/exercise-and-chronic-disease/art-20046049 self.com+15mayoclinic.org+15scirp.org+15

WHO. (2024). Physical activity. World Health Organization. https://www.who.int/news‑room/fact‑sheets/detail/physical‑activity en.wikipedia.org+2who.int+2sciencedirect.com+2

Health News. (2025, recent). Structured exercise boosts survival in colon cancer. Washington Post. https://www.washingtonpost.com/wellness/2025/06/10/exercise-cancer-benefits/ washingtonpost.com

Nieman, D. C. (2023). Short bursts of intensity reduce cancer risk.. https://www.sydney.edu.au/news-opinion/news/2023/07/28/short-bursts-of-daily-activity-linked-to-reduced-cancer-risk.html